Akıllı Kontrat Nedir?
Kriptopara dünyasına daha çok girdikçe, daha fazla terime maruz kalıyorsunuz. Ethereum nedir? Blockchain nedir? DApp, MOO ve tabi ki Akıllı kontrat nedir?
Bu yazımızda Ethereum platformunun asıl at koşturduğu alan olan “Akıllı kontrat” lardan, nasıl çalıştıklarından ve faydalarından bahsedeceğiz.
En basit tabiriyle, kuralları önceden belirlenen, iki tarafın bu kurallar çerçevesinde anlaştıkları koşulların gerçekleşmesi sonucu kendiliğinden hayata geçen işlemlere “Akıllı Kontrat” veya Akıllı Sözleşme denir.
İsminin aksine aslında çok basit bir prosedüre sahip. “Eğer olursa – Olacak” prensibiyle çalışır. Böylece üçüncü partileri aradan kaldırır ki bu da temellerinin güvene dayanmasına neden olur. Yani iki tarafta birbiri ile aynı şartlara sahiptir ve birinin diğeri üzerinde hakimiyet kurup şartları değiştirme hakkı yoktur. Bu iki taraf içinde güven duygusu verir.
İlk Kez Ne Zaman Çıktı?
Bu fikri ilk olarak 1993 yılında Nick Szabo attı. Bu ve Bit Gold fikri sebebiyle gerçek Satoshi Nakamoto’nun kendisi olduğu da düşünülür.
Ama burada kilit rolü oynayan Akıllı kontratları ve uygulamaları yaratma imkânı sağlayan Ethereum platformunun kurucusu Vitalik Buterin ‘dir. Vitalik, blockchainin sadece kripto para için değil birçok görev için kullanılmasını istiyor. Sistemde yazılımcılar Dünya’nın herhangi bir yerinde çalışabilecek bir kontrat dizayn ettiklerinde “ether” denilen “yakıt” la ödüllendirilirler. Aynı şekilde makineler bu sistemi kullandıkça “ether” öderler.
Yazılımcı olarak ne kadar verimli bir yazılım üretirseniz sisteme ödeyeceğiniz para da o kadar az oluyor. Kullanım yelpazesindeki genişlikten dolayı Chris Bunske Crypto Varlıklar (CryptoAssets) adlı kitabında “Bitcoin Kripto Para ise Ethereum Kripto Emtiadır” der.
Akıllı Kontratlar Nasıl Çalışır?
- Emtialar belirlenip, kodlanır
- Kontratın şartları kodlanır
- Emtialar ve şartlar blockchainde bir blok olarak girilir
- Kontrattaki şartların iki taraf tarafından da yerine getirilmesiyle birlikte kontrat işleme girer
- Emtia transferleri kontrattaki şartlara göre yerine getirilir
Gelin bir örnekle açıklayalım: Diyelim ki evinizi satmak istiyorsunuz. Bu miktarda büyük bir para ve mal değişiminde uğraşılacak bir çok kağıt işinin olmasının yanı sıra, iki tarafı da güvene almak için üçüncü bir partiye (bu örnekte emlakçı ve emanetçiye) ihtiyaç duyulur. Güven ortamının yaratılması bu üçüncü partilere dayalı olduğu için bunun da bir masrafı vardır.
Ama akıllı kontrat ile bu işi kolayca kodlayıp çözebilirsiniz. Efe’nin evini almak için 250.000 TL sisteme girildiği zaman, evin tapusu karşı tarafa geçer diye kodlanan kural iki tarafında görevini yerine getirmesi sonucunda işleme alınır. Otomatik olarak…
Akıllı kontratlar:
- ‘Çift-imzalı’ hesaplar olarak çalışabilir, Bu da sadece limiti belirlenen miktarın fazlasının harcanmasına engel olur.
- Kullanıcılar arasındaki anlaşmaları yönetir,
- Diğer sözleşmelere fayda sağlar
- Bir uygulama hakkında bilgi depolar alan kaydı bilgileri veya üyelik kayıtları gibi.
Akıllı Kontrat Kullanmanın Faydaları
Akıllı kontratlar ile iki tarafta güvende olur. İki taraf da yetkiler bazında birbirine eşittir ve böylece taraflardan birisi sözleşme üzerinde tek taraflı olarak herhangi bir değişiklik yapamaz. Bu da şartları değiştirmek suretiyle kendine avantaj sağlamasına engel olur. Üçüncü taraf kontrol mekanizmalarına da gerek kalmaz.
